Μετανάστευση & ψυχική υγεία: οι επιπτώσεις της μετανάστευσης
Μια από τις προκλήσεις έγκειται στην ίδια τη διαδικασία της μετανάστευσης: άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς έρχονται αντιμέτωποι με συνεχείς αλλαγές του αρχικού αυθεντικού τους πολιτισμού, ως αποτέλεσμα της επαφής και της αλληλεπίδρασης με διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες.
Το ζήτημα της μετανάστευσης έχει γίνει αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημών. Είναι ένα φαινόμενο πολύπλευρο και πολυφασικό, από το οποίο αναδύονται πλήθος προκλήσεων για όλους (μετανάστες και χώρες) και των οποίων η αντιμετώπιση είναι κρίσιμη. Η εγκατάλειψη της χώρας προέλευσης και η εγκατάσταση σε μια άλλη, καινούρια χώρα έχει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τόσο στο μετανάστη, όσο και στις χώρες που υποδέχονται τους μετανάστες.
Μια από τις προκλήσεις έγκειται στην ίδια τη διαδικασία της μετανάστευσης: άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς έρχονται αντιμέτωποι με συνεχείς αλλαγές του αρχικού αυθεντικού τους πολιτισμού, ως αποτέλεσμα της επαφής και της αλληλεπίδρασης με διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες. Από τη διαπολιτισμική επαφή επηρεάζονται τόσο οι ίδιοι οι μετανάστες, όσο και η κυρίαρχη ομάδα. Αποκτούν και οι δύο καινούρια πολιτισμικά στοιχεία, αλλά και μπορεί και να χάσουν στοιχεία του δικού τους πολιτισμού.
Στην καθημερινότητα των μεταναστών, αυτό καθρεφτίζεται με πολύ σημαντικές και αρκετά σκληρές αλλαγές, καθότι ο μετανάστης πρέπει να εγκαταλείψει αγαπημένα πρόσωπα, οικεία περιβάλλοντα και συγκεκριμένους τρόπους ζωής. Αφήνει πίσω συγγενείς, φίλους, παρέες, γνωστούς, συναδέλφους, αγαπημένα μέρη, αγαπημένες συνήθειες, το σπίτι του. Η νοσταλγία και η αμηχανία του πρώτου καιρού είναι τόσο φυσική, όσο και απαραίτητη. Υπάρχει σε όλες τις σημαντικές και μεγάλες αλλαγές της ζωής μας. Είναι ένα μεταβατικό στάδιο προσαρμογής από το παλιό στο καινούριο. Μέσα στο πλαίσιο της διαδικασίας «από το παλιό στο καινούριο» χρειάζεται χρόνος να ξεκαθαριστεί με πιο τρόπο θα συνεχίσω να έχω και τώρα στη ζωή μου στοιχεία από το παρελθόν μου. Και ένα από τα πιο σημαντικά αυτά στοιχεία είναι το κοινωνικό δίκτυο. Πώς θα συνεχίσουν να υπάρχουν στη ζωή μου οι άνθρωποι που είχα μέχρι τώρα; Σίγουρα όχι με τον ίδιο τρόπο, αλλά υπάρχουν λύσεις. Αντίστοιχη αμηχανία νοιώθουν και οι άνθρωποι που έμειναν πίσω. Δεν ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν αυτούς που έφυγαν, πότε να επικοινωνήσουν μαζί τους, νοιώθουν άβολα και δεν θέλουν να δυσκολέψουν. Και στο σημείο αυτό μπορεί να χαθεί μια πολύτιμη επικοινωνία. Με την αμηχανία, ίσως και τη ντροπή που υπάρχει και από τις δύο πλευρές αποφεύγεται και τελικά χάνεται κάτι από τα πιο σημαντικά που έχουμε στη ζωή μας: η επαφή με τους ανθρώπους, η οποία σε τέτοιες σημαντικές αλλαγές είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη. Όμως, η επαφή με ανθρώπους «που άφησα» δεν πρέπει να αποκλείει το καινούριο κοινωνικό δίκτυο. Αυτό είναι και ένα από τα βασικά σημεία, από το οποίο εξαρτάται και η προσαρμογή των μεταναστών. Χρειάζεται να βρουν ένα τρόπο που το παλιό να μην αποκλείει το καινούριο, αλλά και το καινούριο να μην αποκλείει το παλιό.
Οι μετανάστες καλούνται να εξοικειωθούν με ένα νέο κλίμα, καινούρια γλώσσα, με νέες πολιτισμικές και πολιτικές στάσεις και νέους ρόλους. Ενσαρκώνουν την εμπειρία της μετανάστευσης και διαμορφώνονται μέσα από αυτή. Ανοίγουν καινούριους δρόμους και διαμορφώνουν μια κοινωνικό-πολιτισμική πραγματικότητα, όπου η αλληλεπίδραση και ο πλουραλισμός βιώνονται πριν συνειδητοποιηθούν και στην οποία καλούνται να συμμετάσχουν και να προσαρμοστούν. Οι επιπτώσεις λοιπόν της μετανάστευσης στον άνθρωπο που έχει μεταναστεύσει, εκτός από τις οικονομικές οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το βασικότερο κίνητρο μετανάστευσης είναι το οικονομικό, είναι και κοινωνικο-πολιτισμικές.